روزنامه اعتماد ملی شماره 913 مورخ 17 اردیبهشت ماه 1388 صفحه اول و آخر (صفحه 24)

در حالی که سه نامزد انتخابات ریاست جمهوری احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی را جزو برنامه ها و شعارهای اصلی خود اعلام کرده اند، محمود احمدی نژاد ضمن توجیه انحلال سازمان، این بار پا را فراتر گذاشته و با اشاره به راه اندازی نهاد برنامه ریزی توسط آمریکایی ها مدعی شده است که نخستین بار شهید رجایی دستور انحلال سازمان برنامه و بودجه را به دلیل ماهیت غربی آن صادر کرده است. محمود احمدی نژاد که روز چهارشنبه در تداوم سفرهای استانی اش به قزوین سفر کرده بود، در جمع مردم این شهر گفت: «شهید رجایی با درک الهی و اسلامی دستور داد سازمان مدیریت را منحل و سازمانی براساس اندیشه دینی پایه گذاری کنند اما با شهادت ایشان این امر بر زمین ماند تا سال 1386 که با الهام از برنامه او، این سازمان دچار تحولات بنیادین شد.»

محمود احمدی نژاد در ادامه سخنرانی اش گفته است: «ما در کشور خود سازمانی به نام مدیریت و برنامه ریزی داشتیم که در سال 1328 توسط آمریکا در ایران تاسیس شد و بیش از 50 سال به کار خود ادامه داد...» رئیس دولت نهم گفته است «آفرین بر اندیشه شهید رجایی و درک الهی و اسلامی او که وقتی به ریاست جمهوری رسید دستور داد که این سازمان را منحل کنند و یک سازمان بر اساس اندیشه دینی و الهی پایه گذاری کنند.» محمود احمدی نژاد در حالی انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی را به شهید رجایی نسبت داده است که بسیاری از اعضای کابینه و مدیران ارشد سازمان برنامه و بودجه در دولت شهید رجایی این موضوع را تکذیب می‌کنند و می گویند شهید رجایی به هیچ عنوان مخالف سازمان برنامه و بودجه نبود و آنچه در زمان ریاست «موسی خیر» صورت گرفت، تعطیلی موقت سازمان برنامه و بودجه بود که براساس مصوبه شورای انقلاب برای تجدید ساختار و احیانا پاکسازی برخی افراد وابسته به رژیم پهلوی صورت گرفت. روایت اعضای کابینه دولت شهید رجایی و مدیران وقت سازمان برنامه و بودجه نشان می دهد که بر اساس مصوبه شورای انقلاب، عباس دوزدوزانی نیز برای مدت زمانی کوتاه، وزارت ارشاد ملی را تعطیل کرد تا به زعم خود، این وزارتخانه را از وجود برخی کارشناسان طاغوتی و نیروهای غیرانقلابی پاک کند.

موسی خیر اگر چه نخستین رئیس سازمان برنامه و بودجه پس از انقلاب نبود اما او از دیگر روسای سازمان، پس از انقلاب، انقلابی تر بود بنابراین با استفاده از مصوبه شورای انقلاب، 17 روز درهای سازمان برنامه و بودجه را به روی برخی کارشناسان بست اما خود و برخی از مدیران وقت سازمان، همچنان در محل کار خود حاضر می شدند. مدتی بعد، با حکم شهید باهنر، محمدتقی بانکی به ریاست سازمان برنامه و بودجه منصوب شد و در حالی که رجایی هنوز زنده بود، محمدجواد باهنر از محمدتقی بانکی خواست تا برای اداره کشور، برنامه ای جامع تهیه و تدوین کند. محمدتقی بانکی و همکاران او، دو ماه پیش از شهادت رجایی و باهنر، هسته مرکزی سازمان برنامه و بودجه و کمیته برنامه ریزی را بنا نهادند که این کمیته تا چند سال بعد تداوم یافت و اگرچه سند برنامه تنظیم شده توسط آنها به دلیل مسائل سیاسی در مجلس اول شورای اسلامی رد شد اما حقیقت این است که بر خلاف ادعای آقای محمود احمدی نژاد، هسته اولیه برنامه ریزی پس از انقلاب در دولت شهید رجایی گذاشته شد.

محمود احمدی نژاد ادعا کرده است که نخستین بار شهید رجایی طرح انحلال سازمان برنامه و بودجه را مطرح و آن را عملی کرده است. این در حالی است که محمدتقی بانکی، معاون نخست وزیر و رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه، به خاطر ندارد که شهید رجایی چنین رویکردی را رد می کند. گذشته از آن، دکتر علینقی مشایخی که معاون اقتصادی محمدتقی بانکی بوده است نیز چنین اعتقادی ندارد و معتقد است: «سازمان فقط برای مدت کوتاهی آن هم به دلیل تسویه حساب با برخی کارشناسان (غیرانقلابی) سازمان به صورت موقت حدود دو هفته تعطیل شد.»

مسعود روغنی زنجانی که پس از محمدتقی بانکی در دوره نخست وزیری موسوی و ریاست جمهوری هاشمی، ریاست سازمان برنامه و بودجه را برعهده داشته است، نیز می گوید: «مخالفان اصلی سازمان، روحانیون نبودند و امام (ره) نیز هرگز موافق انحلال سازمان برنامه و بودجه نبودند و در عوض از گزارش های کارشناسی سازمان استقبال می کردند.»

محمود احمدی نژاد در تیرماه سال 1386 در اقدامی عجیب، دستور انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را صادر کرد. از آن زمان تاکنون، کارشناسان اقتصادی، برنامه نویسان و تحلیلگران وابسته به هر دو گروه اصولگرا و اصلاح طلب، نسبت به انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی به محمود احمدی نژاد انتقاد می کنند اما رئیس دولت نهم در تازه ترین سخنرانی انتخاباتی اش انحلال سوال برانگیز نهاد برنامه ریزی کشور را به شهید رجایی نسبت داده است تا شاید به این وسیله اندکی از فشار انتقادهای وارد شده به این اقدام بکاهد. مشخص نیست محمود احمدی نژاد که در این زمان حداکثر مسئولیت بخشداری یا فرمانداری را عهده دار بوده است. بر اساس چه سند و مدرکی، مدعی شده است که شهید رجایی قصد داشته سازمان برنامه و بودجه را منحل کند. به نظر می رسد حکایت انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی با ادعای تازه آقای احمدی نژاد و واکنش صریح مدیران دولت شهید رجایی ظرف روزهای آینده ابعاد تازه ای هم پیدا کند.

محمدتقی بانکی که در دولت شهید رجایی پس از موسی‌خیر مسئولیت سازمان برنامه را بر عهده گرفت در واکنش به این اظهار نظر که شهید رجایی به دنبال تغییر رویکرد سازمان برنامه بود، گفت: بررسی هر پدیده باید با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی آن صورت بگیرد، زیرا اگر غیر از این باشد نتیجه‌گیری ها و فهم از کل ماجرا زیر سوال است. بانکی با اشاره به شرایط انقلابی آن زمان اظهار کرد: در آن دوره نظام کارشناسی به دلیل تغییر ساختاری که در کشور صورت گرفته بود با اندیشه مدیران جدید ناآشنا بود. رئیس سازمان برنامه در دوران شهید رجایی با تاکید بر اینکه ابهام به وجود آمده مختص کارکنان سازمان برنامه نبود و تمامی دستگاه ها را در بر می گرفت، ادامه داد: به همین دلیل با ورود برخی چهره ها که هم با خواست انقلابیون آشنا بودند و هم الزامات حوزه کارشناسی را درک می کردند شکاف به وجود آمده رفع و دستگاه های اجرایی به روند حرکتی خود ادامه دادند. بانکی در پاسخ به این سوال که احیای برنامه ریزی پس از تعطیلی چند روزه چگونه انجام گرفت، گفت: در زمان ریاست جمهوری آقای رجایی و نخست وزیری شهید باهنر پایه مجدد برنامه ریزی گذاشته شد. بانکی ادامه داد: اتفاقا شهید باهنر بر احیای سازمان برنامه به شکل کارشناسی خود تاکید داشتند و در مذاکراتی که با من داشتند، خواهان آن بودند که هر چه سریع تر این کار صورت بگیرد و کارشناسان سازمان برنامه کار خود را مجددا از سر بگیرند. وی با روایت احیای مجدد سازمان برنامه با بهره گیری از اقتصاددانانی نظیر محمد طبیبیان، علینقی مشایخی، طهماسب مظاهری، علی کلاهدوز و... افزود: حضور این چهره ها کمک کرد که نظام کارشناسی و مدیران اجرایی به یک درک مشترک از برنامه ریزی برسند. بانکی شاهد سخن خود را نطق میرحسین موسوی در هنگام اخذ رای برای نخست وزیری عنوان و اظهار کرد: مهندس موسوی در نطق خود به شدت بر تقویت و ارتقای جایگاه سازمان برنامه تاکید داشت و این همان خواستی بود که شهید باهنر از من و همکاران در سازمان برنامه داشتند زیرا پس از مشخص شدن جایگاه این سازمان در نظام مدیریتی آنها به دنبال اتخاذ رویکرد علمی و کارشناسی از سازمان بودند. وی افزود: شهید باهنر اعتقاد داشت سازمان برنامه در نظام تیم سازی باید محور قرار گیرد.

شهید رجایی مدافع سازمان بود

مسعود روغنی زنجانی رئیس سازمان برنامه در دولت میرحسین موسوی و هاشمی رفسنجانی نیز با استناد به روایت وزیران دولت شهید رجایی معتقد است آن شهید پس از آشنایی با نظام اجرایی و اطلاع از موفقیت سازمان به شدت حامی این نهاد بودند. روغنی زنجانی که با 13 سال تصدی ریاست سازمان سابقه رکورددار تصدی مدیریت سازمان برنامه است تاکید کرد: شهید رجایی نه تنها مخالف سازمان برنامه نبود بلکه در بحث هایی که در درون دولت در می گرفته التفات ویژه ای به این سازمان داشته است. مسعود روغنی زنجانی در رد برخی نسبت ها و تهمت هایی که به سازمان برنامه زده می شود به نظر حضرت امام استناد کرد و گفت: امام خمینی (ره) با اعتماد به نظامات موجود همواره بر اجرای قانون تاکید داشت. او با ذکر خاطره ای از امام درباره تحسین عملکرد سازمان برنامه اشاره و اظهار کرد: زمانی که ژاندارمری از ارائه گزارش خود به سازمان امتناع کرد با دستور من بودجه این نهاد نظامی تخصیص داده نشد که این امر موجب شکایت آنها از سازمان به حضرت امام شد. وی ادامه داد: امام در دیدار با آقای موسوی نخست وزیر ضمن تمجید از این اقدام روحیه قانون مداری سازمان برنامه را مورد تحسین قرار دادند. روغنی زنجانی با استناد به این خاطره نتیجه گرفت: که اندیشه برنامه محور در میان مسئولان انقلابی پذیرفته شده بود و نگاهی منفی به آن نداشتند.

 هزینه کردن از شهید رجایی تا کی؟

محمد ستاری فر رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی در دولت اصلاحات نیز با رد تضاد اندیشه شهید رجایی با سازمان برنامه گفت: در دولت شهید رجایی هیچ گاه سازمان برنامه منحل نشد و آنچه اتفاق افتاد سازماندی دستگاه های اجرایی برای رفع برخی نارسایی های ناشی از دوره بعد از انقلاب بود. ستاری فر در واکنش به نسبت دادن برخی رفتارها به شهید رجایی این سوال را مطرح کرد که آقایان از شهید رجایی چه می خواهند؟ عمر مدیریتی آن شهید به اندازه ای کوتاه بود که امکان نیافت اندیشه های خود را با فراغ بال عملیاتی کند. او با اشاره به اختلافات شهید رحایی با بنی صدر در دوره نخست وزیری و حمله عراق به ایران در زمان ریاست جمهوری گفت: در دوره ای که روزهای پر مخاطره و ملتهب انقلاب بود و ایشان فرصتی برای ابراز نگاه نداشت و چگونه برخی کشف کرده اندکه ایشان به دنبال انحلال سازمان و استقرار یک نهاد با اندیشه متفاوت بوده است. وی در رد این ادعاها گفت: در جهت اطلاع کسانی که این نسبت ها را به شهید رجایی می دهند باید گفت در دولت ایشان سازمان برنامه و بانک مرکزی محور تصمیم سازی بودند و ایشان هیچ گاه بدون سازمان برنام کار نکرد. رئیس سازمان مدیریت در دولت اصلاحات در پاسخ به این سوال که پس تعطیلی سازمان در دوره موسی خیر چگونه اتفاق افتاد؟ اظهار کرد: آن چه در دوره موسی خیر اتفاق افتاد، انحلال نبود، انحلال حرکتی بود که از سوی آقایان دولت نهم صورت گرفت. وی اقدام صورت گرفته در آن دوره در راستای رویکرد گزینش مجدد شخص خیر دانست و گفت: سازمان بلافاصله پس از این تصمیم احیا و کارشناسان آن دعوت مجدد به کار شدند.

شهید رجایی به دنبال انحلال سازمان نبود

طهماسب مظاهری هم که در دوره احیا مجدد سازمان برنامه پس از تعطیلی نقش تاثیرگذاری در کنار محمدتقی بانکی، علینقی مشایخی، محمد طبیبیان و دیگران داشته در پاسخ به ادعاهای اخیر گفت: به یاد ندارم هیچ گاه شهید رجایی در جایی به انحلال سازمان برنامه اشاره کرده باشد. او نگاه شهید رجایی را هماهنگ با سازمان برنامه دانست و افزود: در دوره شهید رجایی هیچ گاه سازمان برنامه تعطیل نشد و چنین مساله ای به هیچ وجه مد نظر شهید رجایی نبود، او در اثبات آن که سازمان در دوران تعطیل هم فعالیت داشته به حضور انجمن اسلانی در زمان تعطیلی اشاره و اظهار کرد: در چند روزی که کارشناسان به سازمان رفت و آمد نداشتند برخی مدیران در دفاتر خود حاضر و به بررسی از سرگیری فعالیت پرداخته بودند. مظاهری تاکید کرد: شهید رجایی هیچ گاه به دنبال آن نبوده که سازمان برنامه را تعطیل کند.

رجایی به گزارش های سازمان استناد می کرد

اما فرشاد مومنی که یکی از نزدیکان به شهید رجایی به حساب می آید در موضعی صریح با انتقاد از نسبت دادن چنین مسائلی به شهید رجایی گفت: چنین سخنانی ظالمانه ترین خلاف گویی هایی است که می توان به شهید رجایی نسبت داد. وی با تاکید بر اینکه چنین مساله ای اصلا صحت ندارد اظهار کرد: تعطیلی سازمان برنامه بر مبنای یک تصمیم قانونی صورت گرفت وی در توضیح این مبنای قانونی اظهار کرد: شورای انقلاب مجوزی به دستگاه داده بود که تحت شرایط خاص و برای مدت کوتاهی دستگاه ها توقف فعالیت داشته باشند. وی ادامه داد: هدف از توقف فعالیت های بازنگری در روندها و ایجاد چارچوب جدید موازی با اصول انقلاب بود به همین دلیل آقای عباس دوزدوزانی برای مدت کوتاهی وزارت ارشاد را تعطیل کردند و موسی خیر دستور به توقف فعالیت سازمان برنامه داد. مومنی با اشاره به اینکه توقف فعالیت های صورت گرفته بسیار کوتاه بود و روند فعالیتی بلافاصله از سرگرفته شد. تصریح کرد: اتفاقا شهید رجایی در اکثر بحث های خود به گزارش های کارشناسی سازمان استناد می کرد و این گزارش ها را در همان مدت کوتاه تصدی اجرایی، مبنای فعالیت خود قرار داد. وی با تاکید بر اینکه نقش شهید رجایی و باهنر در فعالیت مجدد سازمان برنامه غیرقابل انکار است. گفت: این دو شهید سازمان را در شکل کارشناسی و علمی خود خواستار بودند و زیبنده نیست عده ای در توجیه اشتباهات تاریخی که انجام داده اند از شهید رجایی هزینه کنند.

اتهام آمریکایی بودن سنگین است

بایزید مردوخی هم که به نمایندگی از سازمان برنامه در جلسات دولت شهید رجایی شرکت می کرد در واکنش به ادعاهای اخیر اظهار کرد: در آن زمان مثبت ترین برخوردها با سازمان برنامه از سوی شهید رجایی صورت می گرفت. او تاکید کرد: به یاد ندارم در جلساتی که به نمایندگی از سازمان در دولت شرکت کردم ایشان موضع منفی به سازمان، کارشناسان یا گزارش این نهاد داشته باشد. مشاور پیشین رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی معتقد است رئیس جمهور متوجه خسارت های ناشی از انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی در کشور شده است و به همین دلیل به توجیه آن می پردازد. بایزید مردوخی به اظهارات احمدی نژاد در قزوین اشاره کرد و درباره تاریخچه تاسیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی گفت: تاسیس سازمان مدیریت از سال 1310 به بعد مطرح شد در آن زمان به دلیل ناامنی ها و تغییرات سریع مدیریتی که به کشور لطمات بسیاری را وارد می کرد علاقمندان به مصالح کشور که قطعا ایرانی بودند به فکر طراحی «نقشه اقتصادی» برای کشور افتادند. در آن زمان نام سازمان مدیریت و برنامه ریزی، نقشه اقتصادی کشور بود. این کارشناس اقتصادی در واکنش به این گفته احمدی نژاد که تاسیس سازمان مدیریت را توسط آمریکا خوانده بود، گفت: اگر تاسیس این سازمان توسط افکار غربی ها بود نام آن را Plane می گذاشتند، نه نقشه. وی این اظهارات را تهمت دانست و افزود: چنین تهمت هایی نمی تواند خسارت هایی که طی سه سال اخیر به دلیل انحلال سازمان مدیریت به کشور وارد شده است را جبران کند. مردوخی ادامه داد: با فرض اینکه آمریکا هم این سازمان را تاسیس کرده بود باید گفت انحلال آن به قدری خسارت به کشور وارد کرد که هیچ عذر و بهانه ای نمی تواند آن را جبران کند.